Studiedag OPZ Geel - Lichaam en geest: een veelkleurige wisselwerking - abstracts

Hieronder kunt u de abstracts van de verschillende lezingen en keuzesessies lezen. Voor het uurschema en alle praktische informatie kunt u hier terecht.

Plenaire lezingen

Whatever the question, lifestyle is the answer. Over gezonde leefstijl en mentale gezondheid.

Prof. dr. Mieke Vermandere, huisarts, coördinator van het Medisch Centrum van het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven, docent aan de Faculteit Geneeskunde KU Leuven, Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde.

Het inzetten op een gezonde leefstijl binnen de GGZ is lange tijd optioneel geweest. We dachten dat we er met medicatie en psychotherapie wel zouden komen. De invloed van een (on)gezonde leefstijl op onze mentale gezondheid wordt echter steeds meer onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek. Door het inzetten van leefstijlinterventies kan meer herstel bereikt worden. Daarnaast heeft ongeveer zeventig procent van de mensen met een psychiatrische aandoening minstens één lichamelijke aandoening. Vaak gaat het over hart- en vaatziekten of metabole aandoeningen, die de levensverwachting sterk doen dalen. Ook daar kunnen we het belang van een gezonde leefstijl niet genoeg beklemtonen.
Maar, hoe begin je daar nu mee? Hoe moeten we screenen op de verschillende leefstijlfactoren, zoals slaap, voeding, beweging, of rookgedrag? Welke interventies werken? Welke niet? Hoe richten we de zorgomgeving zo in dat deze uitnodigt tot een gezonde leefstijl en dat mensen niet de hele dag zitten, liggen en roken?
Met wat we nu weten, kunnen we aan de slag gaan. We gaan samen op zoek naar een vertaling naar de dagelijkse zorg.

Pillen, praten of toch bewegen? Evidentie voor bewegen in de preventie en behandeling van depressie.

Prof. dr. Davy Vancampfort, kinesitherapeut en psychomotorisch therapeut, docent aan de Faculteit Bewegings- en Rehabilitatiewetenschappen KU Leuven, hoofd van de Onderzoeksgroep Aangepaste Bewegingsactiviteiten en Psychomotorische Revalidatie.

In deze lezing staan we stil bij de laatste wetenschappelijke evidentie voor beweging in de preventie en behandeling van milde, matige en ernstige depressie. We plaatsen de evidentie in het perspectief van de evidentie voor psychotherapie en farmacotherapie in de behandeling van depressie. Is bewegen enkel een nuttige tijdsbesteding in de behandeling van depressie of moeten we er meer op in zetten? En indien zo, op welke manier?
We bekijken ook de internationale context. Welke plaats heeft bewegen in de behandeling van depressie in andere landen?
Tot slot gaan we dieper in op wat zorgverstrekkers in Vlaanderen kunnen doen in de huidige context: in de GGZ, maar ook breder inzake de relatie tussen beweging en mentaal welbevinden. En vooral ook: hoe kunnen de beleidsmakers aan de slag met de huidige wetenschappelijke inzichten?

Het biologisch perpetuum mobile van eetstoornissen.

Prof. dr. Elske Vrieze, psychiater, diensthoofd volwassenenpsychiatrie UPC Leuven, hoofddocent aan de Faculteit Geneeskunde KU Leuven, verantwoordelijke van het Zorgprogramma Eetstoornissen en van het Mind-Body-onderzoek.

In deze lezing wordt gefocust op de lichamelijke mechanismen die bij mensen met eetstoornissen hun emoties en gedrag beïnvloeden; en aansluitend op de manier waarop deze mechanismen het ziektebeeld mee bepalen en in stand houden. Dit wordt uitgewerkt aan de hand van recent wetenschappelijk biologisch onderzoek en vanuit de klinische praktijk.
Aansluitend worden praktijkgerichte handvatten gegeven voor de begeleiding van mensen met eetstoornissen. Hierbij wordt aandacht gegeven aan het gecombineerd gebruik van enerzijds inzichten en strategieën vanuit biologisch onderzoek en anderzijds methodieken en protocollen vanuit gesprekstherapie. Hierbij gaat het om een zo goed mogelijke afstemming op de unieke cliënt vanuit een herstelgericht perspectief. Tevens wordt aandacht gegeven aan de manier waarop zorgverleners en therapeuten in samenwerking en intervisie van elkaar kunnen leren met het oog op een kwaliteitsvolle begeleidingsrelatie bij mensen met eetstoornissen.

Keuzesessies

Sessie 1: Het bewegingsproject in het OPZ Geel.

Dr. Tom Teulingkx, huisarts, sportarts, somatische arts divisies Jongeren en Volwassenen OPZ Geel, docent SportVlaanderen, voorzitter van de Vereniging van sport- en keuringsartsen (SKA).

In deze keuzesessie wordt een presentatie gegeven over de actuele stand van zaken van de projecten rond ‘zorgpad beweging’ en ‘zorgpad somatische screening en opvolging metabool syndroom’ in het OPZ Geel.
Na een korte terugblik op de aanpak en de ontwikkeling van de visie in de afgelopen jaren, wordt de actuele aanpak toegelicht aan de hand van cijfermateriaal en gegevens vanuit de diverse divisies en doelgroepen van het OPZ Geel. Hierbij wordt gekeken naar de verschillende benaderingen in acute en in chronische leefeenheden. Ook de aansluiting bij het zorgpad metabool syndroom wordt toegelicht.
Na de presentatie is er aansluitend ruimte voor informatieve vragen en voor feedback van de deelnemers vanuit eigen praktijkervaringen.

Sessie 3: Van ons hoofd naar ons lijf en terug.

Ans David, master in de lichamelijke opvoeding en bewegingswetenschappen, gediplomeerde in de gespecialiseerde studies in de psychomotorische therapie, psychomotorisch therapeut divisie Volwassenen OPZ Geel, en Bianca Vervoort, master in de revalidatiewetenschappen en kinesitherapie met specialisatie in de geestelijke gezondheidszorg en neurologische aandoeningen, psychomotorisch therapeut Opname-eenheden 1 en 2 divisie Volwassenen OPZ Geel.

Als psychomotorisch therapeuten gebruiken we het bewegen, het lichaam en al zijn belevingen als ingangspoort tot de gevoelswereld en gedragspatronen. Psychomotorische therapie (PMT) omvat heel veel verschillende aspecten en biedt diverse mogelijkheden.
In deze interactieve workshop gaan we dieper in op het effect van spanning en stress op ons lijf en op ons functioneren vanuit de Polyvagaal Theorie van Stephen Porges (zie verdere info bij Toelichting in het Abstract van Sessie 2). We staan stil bij hoe dit aan bod kan komen tijdens de verschillende sessies van PMT, heel concreet tijdens de sessies ‘bewegingsexpressie’ en de sessies ‘omgaan met spanning’.
We zouden geen PMT-ers zijn, mochten we jullie dit niet zelf willen laten ervaren.

Sessie 4: Een gezonde geest in een gezond lichaam: hoe doe je dit in de praktijk?

Esther Langers, ervaringswerker divisie Jongeren OPZ Geel, Bram Van Bergen, verpleegkundige Reguliere K-dienst leefgroep Tieners divisie Jongeren, en Demi Verheyen, verpleegkundige Reguliere K-dienst leefgroep Tieners divisie Jongeren.

Deze keuzesessie wordt gegeven vanuit de praktijkcontext van de leefgroep Tieners van de divisie Jongeren van het OPZ Geel. De sprekers vullen elkaar aan vanuit verschillende rollen en perspectieven, zoals: het perspectief van  ervaringsdeskundigheid en herstel, de rol en positie als hulpverlener rond ‘wat doe ik vanuit zelfzorg?’ (bijvoorbeeld rond lichamelijk en geestelijk ontladen), en de rol van de begeleider op de reguliere K-dienst met een aantal concrete toepassingen.
De sessie wordt gegeven als een interactieve sessie. Zo worden de deelnemers betrokken in de keuze van casussen die door de sprekers aangebracht worden. Bovendien kunnen ze zelf casussen inbrengen.
In deze sessie wordt gewerkt met een beperkt aantal deelnemers met het oog op uitwisseling en verdieping van de casussen uit de praktijk.

Sessie 5: Zorg voor kwetsbare ouderen in de GGZ: op maat van ieder in de wisselwerking van de somatische en de psychische dimensie.

Dr. Ilse Decorte, somatische arts divisie Ouderen OPZ Geel, arts Palliatieve zorg Jessa Ziekenhuis in Hasselt en actief in de Werkgroep Palliatieve zorg & psychiatrie (Palliatieve Zorg Vlaanderen), en Nicky Willems, gegradueerd verpleegkundige GGZ, Behandeleenheid divisie Ouderen OPZ Geel, referentiepersoon ethiek.

In deze keuzesessie staan we voornamelijk vanuit de doelgroep van de Behandeleenheid Ouderen stil bij de wisselwerking van het somatische en het psychische in de zorg. Bij deze patiënten – in hoofdzaak mensen met EPPA – is het vaak zoeken naar de werkelijke oorzaak van het lijden, somatisch of psychisch, of beide samen. Het is daarom belangrijk om in het dagdagelijkse goed te observeren en kleine veranderingen subtiel waar te nemen. Ook is het van belang om te blijven zoeken naar een goede manier van communiceren met de unieke patiënt, om op deze manier de gepaste zorg te kunnen bieden.
Deze manier van begeleiden kadert in de bejegening van mensen vanuit de aandacht voor crustatieve zorg. Zo krijgen we een betere toegang tot de werkelijke belevingswereld van de patiënt.
Wat de wisselwerking tussen het somatische en psychische betreft, gaat het bijvoorbeeld concreet om: het moeilijk uiten van pijn of het uiten van pijn op een andere manier dan we verwachten; lichamelijke problemen die een escalatie van psychische klachten kunnen geven; het gegeven dat bepaalde klachten zowel een lichamelijke als een psychische oorzaak kunnen hebben.
Eerst wordt een presentatie gegeven over het thema. Ter illustratie brengen we een aantal casussen. Aansluitend is er ruim tijd voor een vragenronde en is er voor de deelnemers gelegenheid tot geven van feedback vanuit de eigen praktijk.